ҚАЗАҚСТАНДЫҚ МЕДИА-КЕҢІСТІКТЕГІ «ҰЯТ» САНАТЫНЫҢ КОНТЕНТ-ТАЛДАУЫ (ӘЛЕУМЕТТАНУЛЫҚ АСПЕКТ)

Аңдатпа

Мақала қазақстандық медиа кеңістіктегі «ұят» ұғымын контент-талдауға арналған. Зерттеу дәстүрлі бұқаралық ақпарат құралдарын да, әлеуметтік желілерді де қамтиды, «ұят» әлеуметтік бақылау құралы ретінде, әсіресе әйелдер мен жастарға қатысты қалай жұмыс істейтінін көрсетеді. Жүргізілген талдау негізгі тақырыптық бағыттарды гендерлік нормалармен байланысты, жастардың наразылығы мен қалжыңдарын, діни көзқарастарды, терминді қолданудың оң тәжірибелерін және т. б. анықтады. Дәстүрлі және заманауи құндылықтардың қақтығысы орын алатын цифрлық орта жағдайында «ұят» мағынасын өзгертуге ерекше назар аударылды. Онлайн мониторинг құралдарын пайдалану талқылаудың қамтылуы бойынша, түрі мен динамикасы бойынша сандық және сапалық деректерді алуға мүмкіндік берді.

Сондай-ақ, ұят құбылысын халықаралық зерттеулермен салыстыру жүргізілді, бұл қазақстандық контекстің әмбебап ерекшеліктерін де, бірегей ерекшеліктерін де анықтауға мүмкіндік берді. Мақала әлеуметтік жаңғырту процесінде моральдық тұжырымдамалардың қалай бейімделетінін немесе қабылданбайтынын көрсете отырып, Қазақстанның қазіргі заманғы бірегейлігін түсінуге үлес қосады.

Зерттеудің теориялық маңыздылығы «ұят», «стыд» және «shame» сияқты құбылыстарды қазақстандық және шетелдік зерттеушілердің еңбектерінде талдау және салыстыру болып табылады, бұл «ұят» зерттеулерін әлемдік ғылыми қоғамдастыққа біріктіруге және шетелдік зерттеулерді қазақстандық шындыққа бейімдеуге мүмкіндік береді.

Зерттеудің практикалық маңыздылығы контент-талдау негізінде алынған сандық және сапалық деректермен анықталады, онда ескертулердің мәнмәтіні мен кілті, әлеуметтік желілер мен БАҚ-тағы болжамды қамту саны, мазмұны және т. б. көрсетілген.